وزیر امور خارجه ابراز امیدواری کرد که مذاکرات هستهای سازنده و همهجانبه بر دو محور اساسی «رفع نگرانی احتمالی» و «پذیرش حق جمهوری اسلامی در برخورداری از انرژی هستهای» صورت گیرد.
به گزارش خبرنگار "ایلنا"، منوچهر متکی در بخشی از سخنان خود در هفدهمین همایش بینالمللی خلیج فارس گفت: امیدواریم بر اساس پیامهایی که دریافت میکنیم، مذاکرات هستهای سازنده و همهجانبه بر دو محور اساسی «رفع نگرانی احتمالی» و «پذیرش حق جمهوری اسلامی در برخورداری از انرژی هستهای» صورت گیرد.
وی افزود: دو گزینه همواره در حل و فصل مسائل هستهای مطرح بوده است؛ گزینه مبتنی بر تعامل و همکاری و گزینه مبتنی بر تقابل که ما گزینه تعامل و همکاری را بهترین گزینه حل و فصل مساله هستهای میدانیم و آن را دنبال میکنیم.
متکی با اعلام آمادگی مستمر ایران برای شرکت در گفتوگو و آغاز مذاکرات جدی در این زمینه، مذاکرات دورهای نماینده 1+5 و جمهوری اسلامی را که در هفتههای گذشته در آنکارا برگزار شد و دور دوم آن نیز به زودی در اسپانیا برگزار میشود، نشانگر رویکرد صلحآمیز ایران به مساله هستهای دانست.
وی با اشاره به گفتوگوهای ایران و آمریکا، گفت: امیدواریم برخورد واقعبینانه واشینگتن با مسائل جاری در عراق، اذعان به سیاستهای منتهی به شکست آنها در منطقه و عراق و تصمیم جدی برای تغییر این سیاستها، زمینه موفقیت در این دور گفتوگوها و عنداللزوم ادامه این گفتوگو را فراهم کند.
وزیر امور خارجه در ادامه با بیان اینکه خلیج فارس از دیرباز از جایگاه بیبدیلی در روابط بینالملل برخوردار بوده است. گفت: افزون بر موقعیت ممتاز فرهنگی این حوزه جغرافیایی در تاریخ جهان اهمیت اقتصادی, استراتژیک و ژئوپولتیک آن خلیج فارس را به منطقهای با بیشترین توجهات بینالمللی تبدیل ساخته است. وجود بیش از دو سوم ذخایر انرژی جهان در خلیج فارس موجب شده است تا این منطقه بیش از گذشته کانون توجهات سیاست جهانی قرار گیرد و ثبات و امنیت آن تحت تاثیر روندهای فرامنطقهای باشد.
وی افزود: قدرتهای فرامنطقهای برای حفظ نفوذ خود بر معادلات استراتژیک منطقه، حفظ تفوق سیاسی جهانی و تضمین دسترسی به انرژی ارزان در خلیج فارس تلاش داشتهاند تا با دامن زدن به برخی مسائل موجود که در چارچوب روابط دوجانبه یا بینمنطقهای قابل حل و فصل است. پارهای مسائل درونمنطقهای را به سمت بحرانها و تنشهای دامنهدار سوق داده و زمینه استمرار نفوذ و حضور خود را فراهم سازد. همین امر چشمانداز تحقق نظام امنیتی پایدار و فراگیر منطقهای در حوزه خلیج فارس را با ابهام روبرو ساخته است.
متکی خاطرنشان کرد: حضور نظامی قدرتهای مزبور در منطقه نمیتواند صلح و امنیت پایدار در پی داشته باشد زیرا این مفاهیم با فلسفه حضور آنها ناسازگار است وانگهی حضور این قدرتها نهتنها راه حل به شمار نمیرود بلکه شالوده مشکلات را تشکیل داده و اهانتی تاریخی به بلوغ سیاسی و تمدن و فرهنگ دورانساز این منطقه به شمار میرود. پیامدهای تاریخ استعمار در منطقه و نقش آنها در پیدایی و استمرار بحرانهای جاری گواه بارز این تجربه تلخ تاریخی است.
وزیر امور خارجه گفت: عملکرد قدرتهای مزبور در عراق و دیگر کشورهای منطقه نهتنها نتوانسته است ثبات و امنیت را برای مردم این کشورها در پی داشته باشد بلکه تشدید خشونتها و نابودی زیرساختهای این کشورها حاصل سیاستها و عملکردهای آنان بوده است. این شرایط از سویی و استمرار جانبداری نامحدود از رژیم صهیونیستی علیه ملت فلسطین از سوی دیگر خاورمیانه و بهویژه خلیج فارس را در معرض تهدید و بیثباتی دائمی قرار داده است. تکاپوی گسترده جاری قدرتهای مزبور در دامن زدن به اختلاف، تشتت و شکاف بین مسلمانان از دیگر نمودهای سیاستهای یادشده محسوب میشود.
متکی افزود: در یک چشمانداز تاریخی طرحهای امنیتی مختلف طراحیشده از سوی قدرتهای برونمنطقهای نتوانسته است به استقرار ثبات و امنیت در منطقه یاری رساند. در نتیجه امروز امنیت منطقه دستخوش دگرگونیهای فراوانی شده است.
رها شدن منطقه در خلاء امنیتی زمینه را برای اقدامات مداخلهجویانه و ماجراجویانه قدرتهای فرامنطقهای و جریانهای افراطی تامینکننده منافع آنها مساعد گردانده است. امضای قراردادهای مختلف نظامی میان برخی از کشورهای این حوزه با قدرتهای خارج از منطقه نیز خلیج فارس را به بازار فروش تسلیحات بدل ساخته است. هدف قدرتهای فرامنطقهای تعمیق واگرایی سیاسی کشورهای حوزه خلیج فارس و ممانعت از همگرایی سیاسی معتبر و پایدار در این حوزه استراتژیک است.
وی تصریح کرد: علیرغم تلاشهای مکرر برخی قدرتهای فرامنطقهای جهت انزوای کشور ما، واقعیات و شرایط منطقه همواره مبین آن بوده است که بدون حضور موثر ایران، پیشبرد ترتیبات امنیتی میسر نبوده است. جمهوری اسلامی ایران همواره از همکاری سازنده و دستهجمعی از همسایگان خود در این حوزه استقبال نموده و آمادگی خود را برای تشکیل یک پیمان دستهجمعی با هدف حفظ امنیت و صلح مورد تاکید قرار داده است.
وزیر امور خارجه نیل به نظام امنیتی باثبات در خلیج فارس را مستلزم توجه به مواردی از قبیل شکلگیری دیدگاه و فهم مشترک و همسان درباره مفهوم امنیت نزد کشورهای منطقه، ارائه تعریفی مناسب از جایگاه و اهداف نظام جدید امنیتی در منطقه و همسویی آن با نظام کلی امنیت بینالمللی، تداوم سیاست اعتمادسازی در میان کلیه کشورهای منطقه، شناسایی و رفع موانع بومیسازی سازوکار امنیتی از سوی کشورهای منطقه، احساس امنیت و مشارکت فعال کلیه کشورهای منطقه در این نظام امنیتی با ثبات فارغ از وزن جغرافیایی، جمعیتی و اقتصادی، گره خوردن امنیت انفرادی کشورها با امنیت جمعی آنها و تضمین متقابل استمرار جریان آزادی انرژی و تسهیل مبادلات تجاری دانست.
متکی، امنیت انرژی در منطقه خلیج فارس را یکی از مهمترین موضوعات جهانی دانست و گفت: با توجه به وجود ذخایر عظیم نفت و گاز در این منطقه و وابستگی شدید کشورهای جهان به این ذخایر، امنیت در تولید و حمل و نقل انرژی بر صنعت و اقتصاد و رویکرد سیاسی بسیاری از کشورها تاثیرگذار خواهد بود بنابراین، تحریمهای اقتصادی و فنی که با انگیزههای کاملا مشخص علیه ملت ایران تحمیل شده است، به زیان امنیت کل منطقه بوده و آثار منفی بر اقتصاد کشورهای منطقه بر جای خواهد گذاشت.
وزیر امو رخارجه طرح موضوع خطرات زیستمحیطی نیروگاه بوشهر در حاشیه خلیج فارس نیز که از سوی جریانهای وابسته به قدرتهای بیگانه و با اهداف سیاسی صورت میگیرد را فاقد زیربنای علمی خواند و افزود: این موضوع نمیتواند موجبات نگرانی همسایگان را فراهم سازد. اینجانب در دیدارهای خود با مقامات کشورهای منطقه بارها بر بهرهمندی نیروگاه بوشهر از آخرین تاسیسات امنیتی و استانداردهای بینالمللی هستهای و نظارت کامل آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر آن تاکید ورزیده و به آنها در این زمینه اطمینان لازم داده شده است.
وی اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران بر اساس اعتقادات دینی و انسانی خود موضوع عاریسازی منطقه خاورمیانه از سلاحهای کشتار جمعی بهویژه سلاح اتمی را که مخربترین نوع سلاحهای کشتار جمعی است، مطرح نموده و بر همین اساس بر تعهدات بینالمللی و انسانی خود زیر نظر آژانس بینالمللی انرژی اتمی، برنامههای هستهای خود را پیگیری خواهد کرد.
متکی در ادامه سخنان خود به مساله عراق و امنیت آن اشاره کرد و گفت: تداوم خشونت در عراق با هدف ایجاد زمینه برای جنگ داخلی میان گروهها, مذاهب و اقوام مختلف و سرایت آن به دیگر کشورهای منطقه صورت می گیرد که این مساله نباید از دید سیاستمداران و مقامات کشورهای منطقه پنهان بماند.
وی افزود: کشورهای منطقه باید ضمن همکاری با دولت قانونی و مشروع عراق از برنامههای آن برای مبارزه با خشونت و تروریسم داخلی حمایت نمایند. تعیین یک جدول زمانی برای خروج نیروهای اشغالگر از عراق و واگذاری کامل امور به دولت و ملت عراق جهت اجرای برنامههای امنیتی در این کشور، موثرترین راه برای خروج از بحران جاری و جلوگیری از گسترش خونریزی و خشونت در منطقه است. به نظر ما عراق جدید در منطقه یک واقعیت است، روند تحولاتی که در این کشور در راستای حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش شکل گرفته قابل بازگشت نیست.
وزیر امور خارجه گفت: جمهوری اسلامی ایران ضمن تاکید بر حفظ یکپارچگی و استقلال عراق، کمک به استقرار امنیت و آرامش در عراق را وظیفه دینی و انسانی خود میداند و با هر گونه تنش و اختلاف قومی، طایفهای و مذهبی در این کشور به شدت مخالف است. متاسفانه سیاستهای نامناسب و عملکرد نامطلوب اشغالگران موجب بروز وضعیت خطرناکی در صحنه عراق گردیده است. ما قویا معتقدیم که خروج بیگانگان از عراق و همکاری کشورهای منطقه با دولت منتخب و مردمی عراق کلید اساسی حل مشکلات این کشور است و جمهوری اسلامی ایران آماده است در صورت تغییر رفتار آمریکا به این کشور برای خروج از نیروهای خود از عراق و منطقه کمک نماید و این امر را به نفع همه کشورها و ملتهای منطقه میداند.
متکی افزود: رشد و توسعه کشورهای حوزه خلیج فارس در سیاست, اقتصاد و فرهنگ در گرو آگاهی, هشیاری, مسوولیتپذیری, تفاهم بین منطقهای و ایفای نقش اثرگذار در معادلات منطقهای و بینالمللی است. شکلدهی به همگرایی و همکاری معتبر نهادینه و فراگیر و پایدار کشورهای حوزه خلیج فارس در کلیه عرصههای سیاسی, امنیتی, اقتصادی, تجاری و فرهنگی در این رهگذر میتواند نقش منطقه را در تامین امنیت و ثبات در خاورمیانه و عرصه بینالملل متحول ساخته و چشمانداز تازهای در افق حیات سیاسی این منطقه ترسیم نماید.
وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران همکاری و همگرایی منطقهای در خلیج فارس را در صدر اولویتهای سیاست خارجی خود قرار داده است. کشورهای حوزه خلیج فارس میتوانند با طراحی الگوی همگرایی منطقهای, بر مبنای امکانات و مقتضیات فرهنگی, اقتصادی و سیاسی در جهتدهی به معادلات این منطقه و ارتقای جایگاه بینالمللی آن نقش محوری ایفا نمایند. همکاری کشورهای منطقه در مبارزه با جریانهای افراطی، تفرقه مذهبی, تروریسم, قاچاق مواد مخدر, عدم تکثیر سلاحهای کشتار جمعی و جرایم سازمانیافته به موازات گسترش همکاریهای اقتصادی, تجاری, فرهنگی و بینالمللی ضرورتی غیر قابل انکار است.
متکی گفت: بدیهی است عوامل و متغیرهایی مانند همسایگی و اشتراکات عمیق تاریخی و مذهبی, نزدیکی و پیوند متقابل و مستحکم فرهنگها و سنتها و میراثهای ارزشمند ملل منطقه, نقش بهسزایی در تعامل و هم سرنوشتی و گام برداشتن در مسیر وحدت منافع و مصالح بر عهده دارند.
وزیر امور خارجه با بیان اینکه جهان در شرایط خطرناکی قرار گرفته است، گفت: این خطر فقط از آن جهت نیست که نیروهای افراطی بیرون از معادلات سیاسی نظم و امنیت جهانی را تهدید میکند بلکه این تهدید بیشتر به آن جهت است که قدرتهای بزرگ خود را به اصول و معیارهای شناختهشده بشری از جمله اصول و معیارهای حقوق بینالملل پایبند نمیبینند.
متکی گفت: بیتوجهی به حقوق بینالملل باعث میشود که کشورهای مختلف جهان به جای اطمینان به قانون و اصول حقوق بینالملل در جهت افزایش قدرت خود به راههای پیشبینینشده روی آورند و همین موضوع سرآغازی است بر افزایش دامنه تنش در منطقه و جهان.
وی خاطرنشان کرد: مسائل مهم فوق باعث شده است تا این همایش به موضوع امنیت خلیج فارس از منظر حقوق بینالملل اختصاص یابد لذا از صاحب نظران و پژوهشگران حاضر در این همایش انتظار میرود تا با ارایه مقالهها و سخنرانیهای خود زمینه تعامل و تبادل فکری سازنده درباره امنیت منطقه از منظر حقوق بینالملل را فراهم ساخته و با عرضه ابتکارات و اندیشههای نو و خلاق، بر غنای علمی مباحثات جاری در منطقه بیافزایند. امیدوارم در پرتو گسترش و تعمیق تفاهم, همگرایی و همکاری منطقهای بیش از پیش شاهد ارتقا نقش کلیه کشورهای منطقه در معادلات این حوزه و نیز تقویت ثبات و صلح و امنیت و آغاز فصل درخشان دیگری در تاریخ خلیج فارس باشیم.
متکی گفت: خوشبختانه مجموعه همایشهای بینالمللی خلیج فارس که همه ساله به همت همکاران اینجانب در دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه برگزار میشود، همواره با استقبال درخور توجه صاحبنظران و علاقهمندان مواجه شده است. این رویداد سیاسی مهم در عالم پژوهش بستر نظری سودمندی را به منظور گفت و شنود و تعامل پژوهشگران و اندیشمندان در این عرصه پدید آورده است و امید میرود در پرتو تجارب و دستاوردهای این همایشها، همایش بینالمللی تهران به نهاد مطالعاتی و مشورتی دائمی کشورهای حوزه خلیج فارس تبدیل شود.
